Kış uykusuna yatan hayvanlar - Hayvanlar niçin kış uykusuna yatar?

Kurbağa, kaplumbağa, ayılar, Ya*ra*salar, yılanlar, kirpi gibi memeli, sürüngen ve kanatlı hayvanların kış uykusuna yattıkları bilinir ama bu doğru değildir. Bu hayvanlar kışın yuvalarında uzun uzun uyurlar ama bu kış uykusu değildir. Normal canlılarda uyanıkken ve uyku halindeyken, vücut ısısında ve metabolizmanın çalışmasında ciddi bir değişikli yoktur. Oysa kış uykusu, hayvanların hayat ile ölümü ayıran çizgiye kadar gelmeleri şeklinde tanımlanabilir.
Bazı hayvanların kış uykusuna yatmalarının iki nedeni vardır. Bunlar havanın çok soğuması ve yiyecek bulma zorluğu. Soğuk havada yaşayabilmek için hayvanların daha çok enerjiye ihtiyaç duymalarına rağmen karlı kış günlerinde yiyecek bulma imkanı güçleşir. Kış uykusu bu zor mevsimde hayvanın enerji ihtiyacını azaltır, enerji tasarrufu sağlar.
Kış uykusu bildiğimiz şekilde uyumak değildir. Buna bilim dilinde ‘hibernasyon’ diyorlar. Vücut ısısının ortam sıcaklığına düştüğü bu durumu birçok balık türünde, kurbağalarda, sürüngenlerde, kuşlarda ve memelilerde görebiliyoruz.
Asıl anlamda kış uykusuna yatan bir hayvanı (hibernatör) gördüğünüzde, ölmüş olduğunu sanabilirsiniz. Vücut ısıları sıfır dereceye kadar düşebilir. Bir dakika içinde sadece birkaç kez nefes alırlar, kalp atış hızı o kadar düşüktür ki, hissedilmez bile. Havalar ısındığında ise hayvanın vücudun normal düzene geçmesi sadece birkaç saat alır.
Kış uykusuna yatan hayvanlar, uyku süresince kendi vücutlarındaki yağı tükettikleri gibi ara ara uyanarak bulundukları yere yazdan sakladıkları besinleri yiyeceği yiyen hayvanlar vardır. Kış uykusu sırasında hayvanlar vücut ağırlıklarının yüzde kırkına yakının kaybederler. Bu kaybın yüzde 90′ına periyodik olarak uyanmalardaki ısı üretimi ve enerji kaybı neden olurken geri kalan yüzde 10 kayıp ise uyku sırasında olur. Kış uykusu kış boyunca sürmez. Hayvanlar havaların soğumaya başlaması ile birkaç günlük bir uyku periyoduna girerler. Kış mevsiminin şartları ağırlaştıkça bu periyotlar dahada uzar.