EKOLOJIK DENGE, ÇEVRE KIRLILIĞI VE INSAN SAĞLIĞI

EKOLOJIK DENGE, ÇEVRE KIRLILIĞI VE INSAN SAĞLIĞI

Madde ve Enerjinin Sakınımı (Korunumu) Yasası

Bu yasaya göre,dünyada varolan hiçbir madde yok olamaz, yoktan da madde var edilemez. Zaman zaman elementlerin içinde yer aldıkları bileşiklerin miktarı değişse de toplam element miktarı sabittir ve hiçbir zaman değişmez.
Enerjinin sakınımı yasasına göre , dünyada varolan enerji miktarı sabittir. Ancak enerji biçimleri birbirine dönüşebilir. Basit elementlerden kompleks / bileşik elementler oluşurken büyük enerjilere gereksinim olur ve bu enerji maddelerin bünyesinde toplanır.

Ekolojik denge ve ekolojik döngüler


Dünyadaki katmanlar arasındaki madde enerji alışverişi/hareketi , dünyanın doğal dengesini sağlar ve dünyanın katmanlarının kompozisyonu daima sabit kalır. Buna dünyanın ekolojik dengesi denir. Dünyadaki tüm bu olaylar ve bu olaylar ile canlılar arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalına ekoloji, insanlar ile insanlar dışında kalan doğa arasındaki ilişkilerin tümüne birden ise insan ekolojisi denir.
Element ve maddelerin dünyanın katman ve bölümleri arasındaki, dolaşımına ekolojik döngüler/çevrimler denir. Bu döngüler:
Karbon döngüsü: karbon canlıların dokusunu oluşturan en önemli elementtir. Karbonsuz yaşam olamaz. Karbonun büyük ve küçük döngüsü vardır.
Azot döngüsü: Atmosferin %80’i azottan oluşur. Yapay gübrelemenin bilinçsizce yapılması suların azotla kirlenmesine neden olur.
Fosfor döngüsü: Dünyanın katmanları arasındaki dengesini koruyan fosfat, insanlığın yoğun fosfatlı gübreler ve deterjan kullanması nedeniyle dengesini kaybeder. Sularda fosfor kirliliği oluşur.
Kükürt döngüsü: İnsanlar enerji elde ederken (fosil yakıt kullanımı gibi), atmosferde kükürt birikimi olur. Kükürt asit ile asit yağmurları oluşur.
Su döngüsü: Bu döngü sırasında su sürekli olarak temizlenir. Ancak, insanın suya müdahalesi ile suyun kendi kendini temizleme ve çevrim kapasitesi aşılmaya başlamıştır. Ciddi su kirliliği oluşmaktadır.
Besin zinciri /döngüsü

Büyük ve küçük ekolojik çevrimler sırasında , herhangi bir madde kirliliği olursa, bu madde ekolojik çevrimler aracılığıyla taşınarak, denge tekrar kurulur. Buna dünyanın kendi kendini temizlemesi dünyanın otopürifikasyonu denir. Dğanın kendi kendini temizlemesi sırasında meydana gelen, olay ve mekanizmalara otopürifikasyon mekanizmaları denir. Otopürifikasyon sonucunda oluşan denge haline ise, dünyanın ekolojik dengesi denir. Başlıca otopürifikasyon mekanizmaları:
Taşıma ve seyreltme
Fizik parçalanma ve yıkım
Biyolojik yapım ve yıkım
Kimyasal yapım ve yıkım

Dünyanın dengesi insanlığın, üretim sırasında geliştirdiği çeşitli mekanizmalar nedeniyle bozulmuştur. Bu mekanizmalar:
 Otopürifikasyon kapasitesinin aşılması (yoğun atık nedeniyle)
 Otopürifikasyon Kapasitesinin azaltılması (orman yokedilmesi ile)
 Madde yoğunlaştırma (ağır metallar ve radyoaktif maddelerin çevremi çok yavaştır)
 Yeni yapay maddeler üretilmesi (organo klorlu ensektisitler, ağır metaller , plastikler, deterjanlar, bunların otopürifikasyonu olamaz yada yavaştır)

İşte dünyanın belli bir bölümünün doğal kompozisyonunun bozulması veya dünyanın herhangi bir katmanında /bölgesinde , belli bir maddenin birikerek doğal yoğunluğunda daha üst düzeye çıkması olayına çevre kirliliği denir.

KÜRESEL ÇEVRE KİRLİLİĞİ SORUNLARI

 Asit yağışları: Termik santraller, nikel ve bakır cevheri işleyen fabrikalar, fosil yakıt kullanımı neden olur. Sonucunda ormanlar, bitkiler, algler, balıklar ölür. Toprağın verimliliği azalır. Erozyon artar. Tarihi kültürel varlıklar yok olur. Her türlü yapı ve malzemenin ömrü kısalır.
 Sera etkisi: Güneşten dünyaya gelen enerjinin bir kısmı tekrar uzaya döner. Bu geriye dönen ısıyı, infrared radyasyonlar taşır. Bazı gazlar bu infrared radyasyonu tutarak ısının uzaya dönüşünü engellerler. Antrapojenik gazlar denilen bu gazlar başında CO2 gelir. Atmosferde biriken CO2 tıpkı cam gibi güneş ışınlarının geçmesine fırsat ver